„Polonez Trzeciego Maja”
Zgoda Sejmu to sprawiła
Że nam wolność przywróciła.
Wiwat ! Krzyczcie wszystkie stany,
Niechaj żyje Król kochany !
(…)
Wiwat Sejm i naród cały !
Dziś nam Nieba żywot dały.
Wiwat ! Krzyczcie wszystkie stany
Niechaj żyje Król kochany !
Autor nieznany
/ zobacz filmik na temat utworzenia Konstytucji 3 Maja /
„Polonez Trzeciego Maja” powstał w 1791 r. na wieść o uchwaleniu przez Sejm Czteroletni Konstytucji. Wyrażał radość z Ustawy Rządowej, która miała odrodzić upadającą Polskę.
Konstytucja 3 Maja wyrażała nadzieje Polaków z jednej strony na wzmocnienie Państwa, władzy królewskiej i wojska, z drugiej zaś na nadanie praw mieszczanom oraz poprawienie sytuacji chłopów. Głównymi autorami tej ustawy byli: król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Stanisław Małachowski oraz Stanisław Staszic. Uchwalając Konstytucję 3 Maja posłowie Sejmu Czteroletniego podjęli próbę ratowania Rzeczypospolitej przed dalszymi rozbiorami ziem polskich przez państwa sąsiednie: Prusy, Rosję i Austrię.
Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie po Stanach Zjednoczonych ustawą zasadniczą, to znaczy regulującą podstawowe problemy społeczno-polityczne, prawa i obowiązki mieszkańców państwa oraz zasady organizacji jego władz. Postanowienia Konstytucji były rewolucyjne a jednocześnie ostrożne i wyważone – doniosłe na miarę epoki.
Konstytucja 3 Maja obowiązywała czternaście miesięcy. Targowiczanie przy pomocy Rosji doprowadzili do wojny, w wyniku której w 1793 roku nastąpił II rozbiór Polski. O swoją wolność i prawa musieli walczyć Polacy jeszcze przez wiele lat. Konstytucja została wprowadzona zbyt późno, aby uratować niepodległość Rzeczpospolitej, zagrożonej przez sąsiadujące z nią mocarstwa: Austrię, Prusy i Rosję. Stała się jednak symbolem reform i odrodzenia Rzeczpospolitej z upadku i weszła do polskiego dziedzictwa kulturowego.
Rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja obchodzili polscy patrioci uroczyście już podczas rozbiorów, pomimo represji i sprzeciwu zaborców. Szczególnie doniosłe uroczystości odbywały się pod koniec XIX wieku w Galicji, gdzie Polacy posiadali szeroką autonomię.
Wielkim świętem państwowym, rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja była w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej, w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej, władze komunistyczne zniosły obchody tej rocznicy.
Dopiero 6 kwietnia 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował przywrócić jako święto państwowe dzień 3 Maja tj. rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej Konstytucji w 1791 roku.
/red. M . Zajączkowska